H.M. Vakası

 Henry Gustav Molaison, 82 yaşında ölen ancak hayatının sadece 27 yılını hatırlayan talihsiz bir adamdı. Tamam, belki "talihsiz" kavramı bu cümlede biraz göreceli kalmış olabilir, lakin kim hayatında yeni hatıralara yer vermek istemez ki? Evet, birçoğumuz geçmişimizden gelen ve hafızamıza yer etmiş bazı anıları silmek isterdik belki ama ömrünün sonuna kadar şu an olduğun yaşta olduğuna inanmak sence de kötü bir durum değil mi? 

 Henry Molaison(yaygın adıyla H.M) çocukluğunda bir bisiklet kazası geçirmiş ve kaza esnasında kafasına aldığı darbe sonucu kafa travmasına uğramış. Kazadan sonra H.M. epileptik nöbetler geçirmeye başlamış, halk arasında bilinen adıyla 'SARA hastalığı'. Bu yazıda olayın biyolojik boyutuna fazla girmeden size gerekli bilgiyi vermeyi amaçlıyorum. 27 yıl epileptik nöbetlerle yaşamını sürdüren H.M'nin artık nöbetleri sıklaşmış, öyle ki, normal hayatını sürdüremez hale gelmiş. Başlangıçta ilaç tedavisi ile nöbetlerin sıklığı azaltılmaya çalışılmış ancak iyi yanıt veren nöbetlerin zamanla direnç kazanması nedeniyle ameliyat kararı alınmış. Sinir cerrahı Dr. Scoville 1953’te H.M'nin beyninin hipokampusunun ve amigdalasının büyük bölümünü almaya karar vermiş. Beynimizin her bir milimetresi, hatta mikrometresi normal bir yaşam fonsiyonu için büyük önem arz ederken, beynin en önemli parçaları alındığında neler olabileceğini hayal edebiliyor musunuz? Birlikte bakalım neler olmuş... 

 

Steemit, ''The HM patient & his amnesia'', 2018

Ameliyattan sonra yapılan testlerde H.M’nin zekâsında, kişiliğinde herhangi bir değişiklik ya da bozulma olmamış. Ayrıca, H.M'nin epilepsi nöbetleri de geçmiş. Evet, her şey harika! Ameliyet başarılı... diye düşünürken, hastane çalışanları fark etmiş ki, H.M. artık çok farklı bir bellek kaybı yaşamaktaymış. Daha önce gördüğü doktor ve hemşire yüzlerini hatırlayamamış, hatta hastaneye niçin yattığını dahi söyleyememiş. Yani, eski öğrendiklerini, anılarını, tanıdıklarını unutmuyor ancak yeni şeyler öğrenemiyormuş. "Ne tür bir amnezi olabilirdi ki bu? Alt tarafı hipokampusu ve amigdala'yı çıkardık." deyip geçemeyiz tabii ki :) Hafıza dışında herhangi bir sorun yaşamayan H.M, yakınlarının ölümünü her duyduğunda aynı üzüntüyü yaşıyor ama kısa bir süre sonra tekrar unutuyormuş. Yeni motor beceriler öğrenebiliyor ancak bir süre sonra böyle bir motor becerisi olduğunu hatırlamıyormuş. Hastaneden çıktıktan sonra H.M. bir fabrikada motor beceriye dayalı bir işte çalışmış. Görevi çakmakları karton kutulara yerleştirmekmiş. İşi öğrenen H.M. zamanla en az diğer işçiler kadar hızlı çalışabilmiş. Ancak, işte olmadığı zaman böyle bir işi olduğunu unutan H.M., tezgahın başına geçtiğinde gösterdiği performansı karşısında kendisi de çok şaşırıyormuş. Kısacası, H.M. öğrendiklerini uzun süreli belleğine kaydedemiyormuş. Ameliyat sonrasında hipokampusun beyinde yeni bilgilerin belleğe kaydıyla ve öğrenmeyle olan ilişkisi ortaya çıkmıştır. 

 Bir çocuğun geçirdiği bisiklet kazası, insanlığa yepyeni bir bakış açısı sunmuş. Hipokampus, hareketlerin davranış biçimine dönüşmesinde önemli role sahip bulunan limbik sistemde rol alır. Ayrıca hafıza ve özellikle de kısa süreli hafıza üzerinde rolü vardır. Uzaysal yön bulmada da etkilidir.(Wikipedia.org)